W poniższym artykule znajdziesz wskazówki jak optymalnie i bezpiecznie możesz wykorzystać swój kominek, jak i kiedy dokonać zakupu odpowiedniego drewna, a także znajdziesz wybrane porady jak rozwiązać najczęstsze problemy – kiedy Twój kominek nie działa zgodnie z oczekiwaniami.

Jak „oswoić” posiadany kominek?

Dokonujesz słusznego wyboru, decydując się na główne lub pomocnicze ogrzewanie swojego domu tak sympatycznym urządzeniem – jakim jest kominek. Jednakże nawet najdoskonalszy kominek sam w sobie nie daje wystarczającej gwarancji że wykorzystasz sto procent jego możliwości – o ile nie spełnisz kilku niezbędnych warunków. Pierwszy i podstawowy warunek jest dość oczywisty, niemal intuicyjny: Twój kominek oczekuje że będziesz w nim spalał tylko drewno suche, najlepiej o zawartości wody poniżej dwudziestu procent. Wyższa wilgotność znacząco obniży wartość opałową każdego, nawet najlepszego drewna. Dochodzi do tego inne niekorzystne zjawisko, jest nim brak możliwości całkowitego wypalenia wszystkich składników drewna – ze względu na obniżoną temperaturę spalania. No a ponieważ niespalone produkty wydostają się wraz z dymem na zewnątrz to opalanie wilgotnym drewnem stanowi duże obciążenie dla środowiska i jest to proces bardzo nieekologiczny. Do tego takie niespalone produkty, opuszczając kominek osadzają się pod postacią sadzy i pary wodnej w przewodzie kominowym, zmniejszając ciąg i obniżając ogólną sprawność całego systemu.

Ponadto aby osiągnąć optymalną wydajność grzewczą każdy kominek powinien mieć zapewniony zarówno odpowiedni nawiew świeżego powietrza – jak też i sprawne odprowadzanie produktów spalania na zewnątrz. Pierwszy z tych warunków zostanie omówiony szerzej w dalszej części artykułu, natomiast drugi warunek łatwo sprawdzić, obserwując kolor dymu unoszącego się z komina. Dym ciemny i gęsty oznacza niekompletne spalanie, wyrzucanie niedopalonych cząsteczek wraz z parą. Z tego powodu nie należy bagatelizować regularnego czyszczenia komina – przy intensywnym paleniu nawet kilka razy w roku. Zaniedbanie tej czynności nie tylko obniża wydajność kominka – ale też zagraża zapaleniem sadzy w przewodzie dymnym.

Początkujący użytkownik powinien także wiedzieć o zjawisku „zimnego komina”, jest to pozorne osłabienie ciągu w trakcie kiedy rozpalamy wychłodzony kominek. Owo zjawisko wynika ono z faktu że wtedy jeszcze nie działa w pełni termo-grawitacja, a więc chwilowo zimny przewód kominowy nie wspomaga wypływu spalin. Jednakże gdy cała reszta działa poprawnie to ten problem znika całkowicie po kilkunastu minutach palenia. Kiedy rozpalamy kominek należy również pamiętać aby całkowicie otworzyć przepustnicę dopływu powietrza w kanale nawiewnym, lub szyber przy wylocie spalin do przewodu kominowego.

Kolejna uwaga: w konstrukcjach z wkładem kominkowym nie dokładamy drewna zmarzniętego, ponieważ może to spowodować pęknięcie wkładu. Optymalnym rozwiązaniem jest wcześniej ogrzany do temperatury pokojowej podręczny zapas opału, dogodnie zlokalizowany gdzieś w pobliżu kominka.

Wybór i zakup drewna kominkowego.

Kominek ma znacznie większe wymagania od zwykłego pieca, dlatego tak bardzo istotny jest zakup odpowiedniego gatunku drewna – specjalnie przeznaczonego do tego celu. Drewno używane do palenia w zwykłych piecach lub kotłach na drewno nie posiada aż takich wymagań – można tu wykorzystać również gatunki iglaste, drewno może być bardziej rozdrobnione, na przykład do postaci zrębków lub trocin, można też spalać rozmaite materiały drewnopochodne. Niestety żaden kominek nie jest aż tak tolerancyjny, dlatego jako drewno kominkowe musimy stosować wyselekcjonowany opał z wybranych gatunków drzew liściastych, dostarczany w postaci szczap lub klocków.

Za najbardziej przydatne odmiany drzew uznaje się tutaj buk, dąb, grab, jesion oraz akację. Polana z takiego drewna palą się bardzo równomiernie i długo. Te gatunki zwykle sprzedawane są u nas osobno, choć niekiedy może się zdarzyć że są wymieszane ze sobą. Jednak zawsze taka mieszanka zachowuje miano drewna twardego oraz uzyskuje najwyższe ceny. Niestety każde twarde drewno potrzebuje do wyschnięcia bardzo dużo czasu, z powodu jego gęstej budowy, która utrudnia wydostawanie się wody. Dlatego też na użytek bieżący warto kupować jedynie twarde i dobrze wysuszone drewno – mała zawartość wody zagwarantuje wysoką wartość opałową, a przy tym unikniemy dużej ilości sadzy i oraz pary wodnej, osadzających się w przewodzie kominowym. Natomiast jeśli zdecydujemy się na zakup drewna wilgotnego to jedynie z przeznaczeniem na późniejszy okres jego wykorzystania, czyli po odpowiednio długim okresie suszenia.

Sezonowane drewno kominkowe o niskiej wilgotności oraz najwyższych wartościach kalorycznych najbardziej opłaca się zakupić w miesiącach wiosennych. To spora oszczędność, ponieważ tuż przed zimą cena opału o tak wysokiej jakości będzie wyższa. Korzystne są też jednorazowe zamówienia większej partii surowca drzewnego, w tym przypadku wiele firm oferuje niższe ceny w sposób jawny, lub też dopuszcza możliwość negocjacji ceny podczas zakupu.

Zdecydowanie niżej pod względem przydatności jako opał do kominka oceniane są popularne gatunki drewna miękkiego, pochodzące z takich drzew jak brzoza, olcha czy choćby klon. Wśród nich brzoza stoi nieco wyżej ze względu na przyjemny aromat oraz na łatwość palenia się nawet przy dość dużej zawartości wilgoci. Takie gatunki drewna są tańsze i łatwiejsze do wysuszenia – ale też posiadają niższą wartość kaloryczną.

Zjawisko zbyt słabego płomienia.

Jednym z częstych powodów że ogień przygasa, a Twój kominek nie chce się porządnie rozpalić jest niewydolny nawiew, który nie zapewnia dopływu wystarczającej ilości powietrza do podtrzymania procesu spalania. Łatwo to sprawdzić uchylając okno lub drzwi na zewnątrz – jeśli nie zauważymy poprawy to przyczyn trzeba szukać gdzie indziej (na przykład w nadmiernej wilgotności drewna lub niesprawnym kominie). Gdy jednak okaże się że brak ciągu wynika ze zbyt małej ilości powietrza to zaleca się wyposażenie pomieszczenia w dodatkowe urządzenia, choćby takie jak dostępne w handlu nawietrzaki lub nawiewniki ścienne.

Wygodnym i bardzo skutecznym rozwiązaniem są tutaj specjalne instalacje wbudowane w strukturę budynku, które doprowadzają powietrze jak najbliżej paleniska lub bezpośrednio pod nie. Taką konstrukcję dobrze jest uwzględnić jeszcze przed rozpoczęciem budowy domu, na etapie tworzenia projektu – kiedy to podejmujemy decyzję gdzie w przyszłości będzie zlokalizowany nasz kominek. Instalacja tego rodzaju to ukryty w podłodze kanał nawiewny o regulowanym przepływie. Natomiast w budynku już użytkowanym taki kanał można zamontować pod stropem piwnicy, a jeśli jej nie ma – nawet bezpośrednio na podłodze, wzdłuż ściany pomieszczenia w którym znajduje się kominek.

Problemy z niesprawnym kominem.

Może istnieć kilka przyczyn konstrukcyjnych że nasz komin nie jest w stanie zapewnić wystarczającego ciągu, oraz nie może skutecznie odprowadzić produktów spalania na zewnątrz. I tak przede wszystkim komin nie może być zbyt niski. Niestety tendencja do budowania niewysokich domów skutkuje tym iż kominy nie osiągają optymalnych wysokości, która z praktycznego punktu widzenia powinna wynosić około 5 metrów. Drugi istotny czynnik to odpowiedni przekrój przewodu kominowego – murowany z cegły powinien mieć wymiary co najmniej 14×14 centymetrów, a ceramiczny bądź stalowy średnicę 15 centymetrów. Ponadto przekrój ten powinien być jednakowy na całej jego długości, gdyż wszelkie zwężenia, a także zbyt duże odchylenia od pionu powodują zakłócenia ciągu.

Następny problem związany z kominem, to jakość jego wykonania. Im bardziej chropowata jest powierzchnia wewnętrzna komina (na przykład nierówno ułożone cegły, krzywizny) tym większe ryzyko że ciąg będzie się pogarszał. Dzieje się tak ponieważ na takich przeszkodach sadza odkłada się bardziej intensywnie, stopniowo zmniejszając przekrój komina – a tym samym jego przepustowość. Przy braku wyżej wymienionych wad konstrukcyjnych regularne czyszczenie przywraca pierwotną sprawność komina, jednak gdy od początku został on niewłaściwie zaprojektowany lub źle wykonany to pozostaje już tylko jego przebudowa. Aczkolwiek istnieje tutaj pewna alternatywa w postaci instalacji sztucznie wymuszającej naturalny ciąg termo-grawitacyjny. Są to dostępne na rynku elektromechaniczne wyciągi spalin, które zapewniają odpowiedni przepływ niezależnie od wysokości i przekroju komina, czy też od warunków atmosferycznych.

Okresowe przyczyny słabego ciągu.

Siła naturalnego ciągu kominowego zmienia się w ciągu roku, największa jest ona w zimie. Natomiast wiosną i jesienią, kiedy różnice temperatury w domu i na zewnątrz nie są zbyt duże, a do tego jest wilgotno – naturalny ciąg w przewodzie dymowym ma mniejszą siłę. Okresowe zaburzenia ciągu kominowego są także konsekwencją lokalnych warunków atmosferycznych, od których zależy przepływ powietrza wokół budynku. Szczególnie uciążliwe a także niebezpieczne są tutaj tak zwane wiatry opadające, które mogą powodować cofnięcie się spalin do wnętrza budynku. Zjawisko to (znane jako ciąg wsteczny) następuje w wyniku zawirowań wiatru, prowadzących do powstawania stref nadciśnienia w okolicach komina.

Ponadto wiatr może też powodować uporczywe zawiewanie do przewodów wentylacyjnych i spalinowych. Otwarty wylot komina (bez nasady kominowej) jest wobec takich zjawisk bezbronny, dlatego wskazane jest zamontowanie specjalnej samonastawnej nasady. Urządzenie to ustawia się w kierunku wiejącego wiatru, a nasada osłania wylot przewodu dymowego oraz wytwarza podciśnienie, co dodatkowo wzmacnia ciąg. Ponieważ spaliny, które opuszczają kominek są gorące to taka nasada jest wykonana z niekorodującej stali żaroodpornej. Tego rodzaju rozwiązanie jest bardzo skuteczne i warto w nie zainwestować.