Projekt a plik produkcyjny – na co warto zwrócić uwagę.

Nie każdy projekt jest zarazem plikiem produkcyjnym. Trzeba o tym pamiętać, gdy finalny wydruk różni się kolorystycznie, wizualnie od oczekiwanego efektu, którym się zachwyciliśmy patrząc na ekran komputera. Jakie cechy musi posiadać plik, żeby nazwać go produkcyjnym?

cmyk – spady – rozdzielczość 300 dpi – fonty zamienione na krzywe – PDF

Osobom, które dopiero zaczynają swoją przygodę z poligrafią, te pojęcia nic nie mówią, a to one wyznaczają właściwy kierunek. Warto przyjrzeć im się bliżej.

CMYK

Rozwinięcie skrótu: C – Cyjan, M – Magenta, Y – Yellow, K – Key colour (kolor kluczowy – czarny).

CMYK to model przestrzeni barw, na który składają się cztery podstawowe kolory (cyjan, magenta, yellow i black), stosowany powszechnie w poligrafii i tworzeniu grafiki komputerowej. Wielobarwny wydruk (ulotka, wizytówka, katalog) powstaje w wyniku połączenia odpowiednich proporcji tych barw, które mogą uzyskiwać wartość od 0% do 100%. W takiej kolorystyce powinny być przygotowywane projekty. Często jednak zdarza się, że drukarnie dostają pliki przygotowane w kolorystyce RGB. To jest błąd. Dlaczego?

RGB to model przestrzeni barw stosowany w nośnikach cyfrowych: monitorach, aparatach cyfrowych. Wykorzystywany jest także w grafice komputerowej, do tworzenia stron internetowych, panuje w wirtualnym świecie, w grafice wyświetlanej na ekranie. Cieszy się popularnością wśród grafików i jest częściej wybieranym modelem niż CMYK, bo w swej palecie posiada więcej kolorów.

Dlaczego nie drukuje się z plików zapisanych w kolorystyce RGB?

Powód jest prosty – zakresy kolorów CMYK i RGB nie pokrywają się. Pracownicy każdej drukarni po otrzymaniu plików zapisanych w RGB proszą klienta o przesłanie plików w CMYK-u, jeśli ich nie otrzymają, to i tak będą musieli we własnym zakresie dokonać konwersji z RGB lub Adobe RGB na CMYK, bo z takich plików jest możliwy druk. Trzeba jednak pamiętać, że to ostatnie rozwiązanie zazwyczaj kończy się zmianami w kolorystyce i niejednokrotnie rozczarowaniem klientów, gdyż wydruk często różni się od grafiki oglądanej na monitorze. Dlaczego pojawiają się takie rozbieżności? Bo paleta barw CMYK jest uboższa i przy zamianie z RGB na CMYK program wybiera kolory podobne, nie takie same. Dlatego zaleca się wybierać przestrzeń barwną CMYK już na etapie projektu, przed wysłaniem plików produkcyjnych do drukarni – to w najlepszy sposób przedstawi wygląd przyszłego wydruku już na obszarze monitora. Przy okazji warto poruszyć kolejny ważny temat.

Dlaczego wydruk różni się kolorem od projektu oglądanego na monitorze?

Wydruk nigdy nie będzie się idealnie pokrywał z obrazem wyświetlanym na monitorze. Kolorystycznie będzie zbliżony, nie taki sam. Te różnice są wynikiem różnic kolorystycznych występujących między przestrzenią barwną CMYK (poligrafia, druk) a RGB (cyfrowe nośniki). Warto też wiedzieć, że im lepiej jest skalibrowany monitor, tym te różnice są mniejsze. Należy także pamiętać o ograniczeniach technologicznych – maszyny drukujące nie są w stanie idealnie odwzorować tego, co widać na monitorze komputera.

SPADY

Spad to obszar druku dookoła grafiki, który jest usuwany podczas cięcia, czyli wychodzi poza krawędź oczekiwanego formatu i należy zawsze o nim pamiętać, jeśli chcemy, żeby wokół danej pracy nie było białej ramki. Jak to zrobić? Wszystkie elementy graficzne (np. tło, zdjęcia), które po przycięciu arkusza do formatu netto mają się kończyć na krawędzi ostatecznej publikacji, nie mogą się kończyć na linii cięcia, lecz muszą być wysunięte poza nią o 3 mm. Biała ramka jest właśnie wynikiem braku spadów. Liczbowo wygląda to tak: jeśli wymiar gotowej pracy ma mieć 148×210 mm i wymagany jest 3 mm spad, to projekt należy przygotować w formacie 154×216. Warto pamiętać o zaznaczeniu znaków cięcia (sznytów, paserów).

Dlaczego rozdzielczość ma wynosić 300 DPI?

Zalecana rozdzielczość grafik do druku to minimum 300 dpi. Jest to bezpieczna wartość, by nie utracić na jakości – zbyt niska rozdzielczość zmniejsza ostrość i może powodować nieczytelność elementów projektu. Do projektowania należy wykorzystywać zdjęcia o wysokiej rozdzielczości.

Co to znaczy „fonty zamienić na krzywe”?

Czasami na wydrukach brakuje polskich znaków, czcionki są zniekształcone albo zamiast dywizów pojawia się znak podkreślenia. Natomiast na monitorze, w wersji elektronicznej wszystko jest w porządku. Dlaczego tak się dzieje? Odpowiedź jest jedna – osoba projektująca nie skrzywiła fontów. Mała rada dla osób początkujących: w programie Corel Draw służy do tego funkcja 'Zamień na krzywe’ lub 'Ctrl+Q’, a w programie Adobe Illustrator funkcja 'Create Outlines’ lub 'Shift+Ctrl+O’. W wyjątkowych sytuacjach drukarnie przyjmują pliki otwarte z załączonymi fontami do pliku postscript.

Dlaczego PDF?

PDF jest plikiem postscriptowym, zamkniętym, plikiem produkcyjnym. Możemy projektować w różnych programach, najbardziej popularnym jest Corel Draw, ale musimy pamiętać, żeby przed wysłaniem plików do drukarni zapisać je w odpowiednim formacie, który będzie rozpoznawalny przez maszyny przygotowujące do druku i drukujące. W tym celu najlepiej eksportować je do formatu PDF. Druk z PDF-a daje nam gwarancję, że to, co widzimy na ekranie, pokryje się z późniejszym wydrukiem. Oczywiście pod warunkiem, że przed zapisem zastosujemy odpowiednie ustawienia, o których była mowa wcześniej: projekt ma być wykonany w palecie barw CMYK, żeby była ustawiona kompresja i rozdzielczość obrazu nie mniejsza niż 300 dpi, wszystkie teksty (fonty) mają być zamienione na krzywe, odpowiednio ustawione wewnętrzne marginesy – odległość elementów graficznych i tekstów od linii cięcia powinny być odsunięte o 5 mm, zaznaczone spady 3 mm. Tak przygotowany projekt jest wzorem, z którego drukarnie najchętniej drukują. Plik zapisany np.: w Corel Draw nie jest plikiem postscriptowym, jest plikiem otwartym, mogą więc wystąpić ewentualne błędy w druku, za które drukarnie nie biorą odpowiedzialności. Zazwyczaj pracownicy działu DTP zamieniają pliki otwarte na PDF i odsyłają klientom do sprawdzenia i zatwierdzenia, czy nic podczas eksportu w pliku się nie zmieniło. Proszą również o spłaszczenie wszystkich „efektów” np. przezroczystości i innych filtrów generujących przeróżne efekty, z którego słynie program CorelDraw.

Na koniec warto jeszcze wspomnieć o kilku informacjach:

1. Czarne teksty na kolorowym tle muszą być nadrukowane (overprint).
2. Czarne teksty powinny być przygotowane do druku jednym, czarnym kolorem.
3. Czarne aple mogą mieć – dla podniesienia efektu czerni – dodany jeden kolor z triady, np. 60% cyjanu.
4. Suma procentów nakładanych farb (nafarbienie) nie powinna przekraczać 330% dla papierów powlekanych i 280% dla papierów niepowlekanych.

Przedstawione tu informacje to tylko teoria, a nie praktyczna nauka programów graficznych. Na taką naukę potrzeba dobrych kilku miesięcy, w przypadku niektórych nawet lat. Jednak dobre drukarnie zatrudniające życzliwych pracowników na pewno zawsze z chęcią pomogą.