Filtruj według kategorii
Upadłość konsumencka to szczególna instytucja prawa upadłościowego, która umożliwia osobom fizycznym – nieprowadzącym działalności gospodarczej – oddłużenie, czyli całkowite lub częściowe umorzenie zobowiązań wobec wierzycieli. Procedura ta została wprowadzona do polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe i naprawcze oraz niektórych innych ustaw. Przepisy weszły w życie 31 marca 2009 r., choć przez pierwsze lata obowiązywania były rzadko stosowane ze względu na restrykcyjne wymogi.
Na przestrzeni lat instytucja ta była kilkukrotnie nowelizowana. Najważniejsze zmiany miały miejsce w 2014 roku, a następnie w marcu 2020 roku, kiedy to całkowicie zliberalizowano przesłanki dopuszczalności ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Dzięki temu procedura stała się realnym narzędziem dla osób fizycznych, które wpadły w spiralę zadłużenia i nie są w stanie samodzielnie wyjść z finansowych tarapatów.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest możliwe, gdy osoba fizyczna stała się niewypłacalna, czyli nie jest w stanie regulować swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych od co najmniej trzech miesięcy. Sąd nie analizuje już, czy do niewypłacalności doszło z winy dłużnika – zatem nawet ci, którzy świadomie zaciągali zobowiązania, mogą złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości.
Od marca 2020 roku obowiązuje zasada liberalna – oznacza to, że sąd ogłasza upadłość niemal zawsze, gdy zostanie spełniony warunek niewypłacalności. Dopiero na dalszym etapie postępowania analizowane są okoliczności powstania zadłużenia – wpływają one na długość i warunki planu spłaty, a nie na samą możliwość ogłoszenia upadłości.
W praktyce oznacza to, że niemal każda osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej i nie jest w stanie spłacać swoich zobowiązań, może złożyć wniosek o upadłość konsumencką.
Podstawową korzyścią ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest ochrona przed działaniami wierzycieli. Po ogłoszeniu upadłości:
zawieszane są wszystkie postępowania egzekucyjne,
przestają być naliczane odsetki,
komornik nie może prowadzić nowych działań wobec dłużnika,
dłużnik nie musi już samodzielnie kontaktować się z wierzycielami – sprawę prowadzi syndyk.
Docelowym efektem postępowania upadłościowego jest oddłużenie, które może przyjąć jedną z trzech form: umorzenie całości zadłużenia bez planu spłaty (jeśli dłużnik nie ma majątku i nie ma realnej możliwości poprawy sytuacji), zatwierdzenie planu spłaty części długów, a po jego realizacji – umorzenie pozostałych zobowiązań, lub – rzadziej – warunkowe umorzenie długu.
W efekcie, po zakończeniu postępowania upadłościowego dłużnik może rozpocząć nowe życie bez długów i presji komorniczej.
Chociaż procedura upadłości konsumenckiej jest dziś dostępna szeroko, istnieją sytuacje, w których sąd może oddalić wniosek lub odmówić umorzenia długów po postępowaniu. Nie można ogłosić upadłości, jeżeli osoba:
posiada aktywny wpis w CEIDG i prowadzi działalność gospodarczą (musi najpierw ją zamknąć),
ogłasza upadłość nie po raz pierwszy i robi to z nadużyciem prawa (np. zaciąga zobowiązania tuż przed złożeniem wniosku),
składa wniosek jedynie w celu uniknięcia odpowiedzialności karnej, podatkowej lub alimentacyjnej,
zataja istotne informacje we wniosku – np. majątek, dochody lub zobowiązania.
Co istotne, długi alimentacyjne i odszkodowawcze z tytułu przestępstw nie podlegają umorzeniu – nawet jeśli upadłość zostanie ogłoszona, te zobowiązania trzeba będzie spłacać dalej.
W polskim prawie nie obowiązuje sztywny limit co do liczby ogłoszeń upadłości konsumenckiej. W praktyce oznacza to, że można ją ogłaszać więcej niż raz, o ile sytuacja dłużnika rzeczywiście się pogorszyła i nie wynika to z celowego działania. Sąd każdorazowo bada, czy złożenie kolejnego wniosku nie jest nadużyciem prawa i czy nie doszło do ponownego zadłużenia w sposób lekkomyślny lub umyślny.
Najczęściej jednak sądy podchodzą ostrożnie do kolejnych postępowań, zwłaszcza jeżeli między jednym a drugim upadłością minęło niewiele czasu. Wówczas plan spłaty może być znacznie mniej korzystny lub sąd może odmówić jego ustalenia.
Cała procedura rozpoczyna się od złożenia wniosku do sądu rejonowego – wydziału gospodarczego ds. upadłościowych. Wniosek składa się na specjalnym formularzu i należy do niego dołączyć szereg dokumentów, m.in.:
wykaz majątku i zobowiązań,
listę wierzycieli,
informacje o dochodach,
uzasadnienie – czyli wskazanie przyczyn niewypłacalności.
Po złożeniu wniosku sąd ma obowiązek rozpatrzyć go niezwłocznie, zwykle w ciągu kilku tygodni. Jeśli uzna, że wniosek jest zasadny, wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości i wyznacza syndyka, który przejmuje zarządzanie majątkiem dłużnika.
Następnie rozpoczyna się właściwe postępowanie, w którym ustalany jest plan spłaty (jeśli dłużnik osiąga jakiekolwiek dochody) lub dochodzi do umorzenia długów bez spłat. Całość może potrwać od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od skomplikowania sprawy.
Po ogłoszeniu upadłości cały majątek dłużnika wchodzi w skład masy upadłości. Oznacza to, że syndyk może sprzedać np. mieszkanie, samochód czy inne wartościowe składniki majątku w celu zaspokojenia wierzycieli. Nie dotyczy to jednak rzeczy codziennego użytku ani tych niezbędnych do funkcjonowania – np. podstawowego wyposażenia mieszkania.
Jeżeli dłużnik nie posiada majątku, postępowanie jest krótsze i sprowadza się do oceny możliwości ustalenia planu spłaty. Jeśli sąd uzna, że taka możliwość nie istnieje – np. z powodu wieku, stanu zdrowia czy sytuacji życiowej – może zdecydować o umorzeniu długów bez jakiejkolwiek spłaty.
Choć procedura upadłości konsumenckiej wydaje się prosta, w praktyce bywa skomplikowana. Wiele osób popełnia błędy przy wypełnianiu wniosku, nieprawidłowo określa składniki majątku, pomija istotne wierzytelności lub nieprawidłowo uzasadnia swoją sytuację finansową.
Z tego względu warto skorzystać z pomocy doświadczonego prawnika – adwokata lub radcy prawnego – który pomoże przygotować kompletny wniosek, reprezentować klienta w postępowaniu i doradzi, jak przygotować się na konsekwencje ogłoszenia upadłości. Profesjonalne wsparcie znacząco zwiększa szanse na skuteczne oddłużenie.
Tak – ogłoszenie upadłości konsumenckiej jest odnotowywane w rejestrze dłużników (m.in. w BIK i KRS). Przez okres realizacji planu spłaty (najczęściej 36 miesięcy, maksymalnie 84) konsument nie może zaciągać nowych zobowiązań bez zgody sądu.
Nawet po zakończeniu postępowania informacja o upadłości może figurować w bazach danych przez kilka lat, co może utrudnić zaciągnięcie kredytu czy wynajem mieszkania. Jednak w dłuższej perspektywie oddłużenie poprawia sytuację – pozbycie się długów pozwala budować nową, pozytywną historię kredytową.
Upadłość konsumencka to nie tylko procedura prawna, ale także przełom w życiu dłużnika. Wiąże się z koniecznością ujawnienia całej sytuacji finansowej przed sądem i syndykiem, czasową utratą kontroli nad majątkiem i – w niektórych przypadkach – również majątkiem współmałżonka. Jednak w wielu przypadkach przynosi ulgę psychiczną, pozwala uporządkować sprawy rodzinne i zawodowe oraz uniknąć depresji, lęków czy ucieczki przed wierzycielami.
Upadłość konsumencka to realne narzędzie dla osób, które nie są w stanie poradzić sobie z długami i nie widzą szansy na samodzielne wyjście z zadłużenia. Warto jednak pamiętać, że to rozwiązanie ostateczne – nie każdy powinien od razu kierować się do sądu. Dla części osób lepszym wyjściem może być ugoda z wierzycielami, mediacja, restrukturyzacja zobowiązań lub pomoc fundacji oddłużeniowej.
Decyzja o ogłoszeniu upadłości musi być poprzedzona rzetelną analizą sytuacji prawnej i finansowej. To krok trudny, ale dla wielu – jedyny sposób na odzyskanie spokoju, kontroli nad życiem i rozpoczęcie wszystkiego od nowa.
Komentarze